همه چیز درباره رنگرزی قالی در ایران
رنگرزی ایرانی سابقه طولانی دارد، آثار شواهدی در ایران مانند اشاره گزنفون مورخ یونانی پیش از اسلام به قالی بافی هخامنشی در شهر سعد که قدمت آن به ۴۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد. گمان می‌رود اولین نقش قالی ایرانی باشد که توسط استاد رودنگر در منطقه‌ای به نام «پازیریک» در مغولستان کشف شد.
کشف نمونه‌هایی از پارچه‌های دوره ساسانی شاهکارهای ذوق، ظرافت و همچنین هنر طراحی و رنگرزی به شمار می‌رود. در زمان آل بویه و سلجوقیان کارگاه‌های رنگرزی در بسیاری از شهرهای ایران مانند یزد، کاشان و اصفهان وجود داشته است.رنگرزی به‌طورکلی به دو روش سنتی و صنعتی انجام می‌شود که در ادامه به بررسی هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت.
رنگرزی سنتی
در کارگاه سنتی، رنگرزی در دیگ مسی بزرگ صورت می‌گیرد. گرمای این دیگ‌ها از طریق احتراق گاز یا نفت تامین می‌شود. پشم به شکل بافته نشده رنگ می‌شود. فرآیند دندانه و رنگرزی در این دیگ‌های مسی بزرگ انجام شده و سپس آبگیری در یک سانتریفیوژ، اغلب در اندازه کوچک صورت می‌گیرد. اغلب بیشتر کارها در این کارگاه‌ها به‌صورت دستی و زیر نظر صنعتگران ماهر انجام می‌شود.
همچنین بخوانید
خاب فرش از کنار هم قرار گرفتن گره‌ها و پرزهای آن تشکیل می‌شود. درواقه به جهت خوابیدن گره‌ها روی هم خاب فرش میگویند خاب فرش را در مناطق…
رنگرزی صنعتی
در کارگاه‌های بزرگ صنعتی همه چیز کاملا مکانیزه است، کار با ماشین آلات و دستگاه‌های مختلف انجام می‌شود و به جای دیگ‌های مسی از دیگ بخار بهره می‌برند، همچنین در رنگرزی صنعتی پشم به‌صورت نخ رنگرزی خواهد شد.ابتدا نخ‌ها به‌صورت شل پیچیده می‌شوند، دستگاه «اشلاپ فورس» نخ‌ها را روی بوبین با سوراخ‌هایی برای رنگرزی می‌پیچد. این سوراخ‌ها برای نفوذ رنگ به داخل نخ‌ها هستند. قطر کلاف با پشم دور آن ۵.۱۷ سانتی‌متر است.
سپس بدون اینکه بوبین ها به یکدیگر بچسبند، آن‌ها را درون محفظه بوبین می‌چینند. این محفظه‌ها دو نوع هستند. محفظه بوبین بزرگ با ظرفیت ۶۶۰ بوبین که میانگین بین ۴۵۰ الی ۵۰۰ کیلوگرم وزن دارند و بوبین های کوچک با ظرفیت ۳۳۰ بوبین و با وزنی حدود ۲۵۰ کیلوگرمی موجود هستند.در این مرحله بوبین برای رنگرزی آماده است، آن‌ها در یک محفظه رنگرزی قرار می‌گیرند که همان دیگ بخار است. البته توجه داشته باشید که قبل از این مرحله پشم باید شسته شود تا چربی از بین برود، زیرا چربی موجود در الیاف مانع از نفوذ رنگ می‌شود.
دمای رنگرزی
دمای رنگرزی پشم ۴۵ تا ۵۰ درجه است و در این دما رنگ از مخزن اصلی تزریق می‌شود و دما را تا ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد بالا می‌برد. رنگرزی ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و با تزریق آب سرد به مخزن اصلی شروع به خنک کردن حمام می‌کند. تا اینکه دما به ۷۵ درجه برسد و پشم دیگر رنگ پس ندهد. توجه داشته باشید دمای بالاتر از ۱۰۰ درجه به پشم آسیب وارد می‌کند.
سخن پایانی
با وجود تمام عوامل فوق، مهارت و هنرمندی رنگرز نقش مهمی در کیفیت رنگ دارد. رنگرز باید از خواص شیمیایی و فیزیکی محصول، رنگ و حمام رنگ آگاهی کافی داشته باشد، هر آنچه در فرآیند رنگرزی قالی اتفاق می‌افتد را مشاهده، تجزیه و تحلیل نماید.
بدون دیدگاه